ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ  ΤΗΣ  ΚΟΡΩΝΗΣ

                Η  πολιτεία της Κορώνης  στη νοτιοδυτική άκρη της Πελοποννήσου διατηρεί  όλη της  τη γραφικότητα, που οφείλεται όχι μόνο στη γεωγραφική της θέση αλλά και στην αρχιτεκτονική της  σύνθεση. Τα διώροφα σπίτια  με τα περίτεχνα μπαλκόνια και τις στολισμένες προσόψεις, μιλάνε για μια αρχοντιά, αλλά και για την ακμή της πολιτείας  σε παλαιότερες  εποχές. Με   την πρώτη ματιά  ο επισκέπτης αντικρίζει  το ενετικό κάστρο  και το λιμάνι της Κορώνης  που επεκτείνεται στα πόδια του οικισμού. Το  κάστρο της Κορώνης που χρονολογείται τον 6 o  με 7oμχ αιώνα αποτελεί δείγμα της  βενετσιάνικης φρουριακής  αρχιτεκτονικής. Ανήκει  στην κατηγορία των κάστρων  που στο εσωτερικό τους  σώζονται οικίες και ναοί  . Να  σημειωθεί πως  το κάστρο  κατοικείται ακόμα στις μέρες μας.

                Αξίζει  κανείς να επισκεφτεί  το φημισμένο ενετικό κάστρο  που δεσπόζει αρχοντικά ,παρά το πέρας των αιώνων. Μοιάζει να πλέει  στη θάλασσα , σε αρμονία με τον οικισμό που ακουμπά τα τείχη του. Μόλις  φτάσει  στο κάστρο ,διαπιστώνεται  πως  ο όλος ο Μεσσηνιακός κόλπος  απλώνεται μπροστά στα μάτια του έκπληκτου  από θαυμαστή επισκέπτη. Στο κάστρο της Κορώνης  ανεβαίνει κανείς  με αυτοκίνητο , διασχίζοντας το δρόμο που ξεκινά  από το πεζούλι του Αγίου Δημητρίου. Μόνο  που δεν υπάρχει χώρος στάθμευσης. Το δέξιμο στο κάστρο γίνεται  στη μεγάλη και μοναδική πύλη ή αλλιώς μεγάλη πόρτα. Αξιοσημείωτα  θεωρούνται : η εκκλησία της Αγίας Σοφίας  και του Αγίου Χαραλάμπους. Η τελευταία είναι μια παλιά  καθολική εκκλησία  που κατά την τουρκοκρατία είχε μετατραπεί σε τζαμί, ενώ σήμερα λειτουργεί ως ορθόδοξη. Η Κορώνη μαζί με τη Μεθώνη, είναι δυο πολιτείες που γνώρισαν  ακμή από τον 13^ο μέχρι τον 17^ο αιώνα  και αποτέλεσαν λιμάνια κλειδιά για το εμπόριο από και προς την Ανατολή, << τα μάτια της Βενετίας>> στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Η οικονομική τους και η κοινωνική τους διάρθρωση συνεχίστηκαν και στο 19^ο αιώνα , αποτελούσαν κέντρα εμπορίου και βιοτεχνίας.  Σήμερα εκτός από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική , που αντανακλά την ιστορική μνήμη , και στις δυο πολιτείες στέκονται ερειπωμένα δυο κάστρα. Από αυτά της Κορώνης, στη νοτιοανατολική άκρη  του Μεσσηνιακού κόλπου  είναι το λιγότερο καλά διατηρημένο.

 Η Μεσσηνιακή  αρχαία Ασίνη , στην  οποία εγκαταστάθηκαν  οι κάτοικοι από την Αργολίδα , όταν τους έδιωξαν οι Αργείοι  σαν συμμάχους των Λακεδαιμονίων. Ταυτίστηκε επίσης  με την ομηρική  Αίπεια , μια από τις επτά πόλεις που ο Αγαμέμνονας υποσχέθηκε στον Αχχιλέα κατά την διάρκεια  του τρωικού πολέμου για να τον πείσει να επιστρέψει στη μάχη. Αρχαίες επιγραφές , νομίσματα, όστρακα , αγγεία, ένα  ψηφιδωτό δαπέδου  του 4o αιώνα  π.χ. και αρχιτεκτονικό υλικό  μαρτυρούν την κατοίκηση  της περιοχής στην αρχαιότητα . Η γεωγραφική της θέση εκτιμάται πάντοτε για το διαμετακομιστικό εμπόριο. Το επιβλητικό σχήμα της χερσονήσου με το μεγάλο ύψος και την πλατειά επιφάνεια προσφερόταν για οχύρωση και παρείχε ασφάλεια, μεγαλύτερη από τι οι άλλες παραλιακές μεσσηνιακές οχυρές πόλεις . Στο υψηλότερο σημείο της  χερσονήσου  φαίνεται πως βρισκόταν η οχυρωμένη  αρχαία ακρόπολη , την οποία οι κάτοικοι κατά καιρούς επισκεύαζαν  όπως δείχνει το οικοδομικό υλικό  που ξαναχρησιμοποιείτο . Εξαιτίας της θέσης της  έγινε νωρίς  στόχος των διαφόρων πειρατών  και επιδρομέων. Όταν οι Φράγκοι   ανέλαβαν την κατάκτηση του Μοριά  έφθασαν στην Κορώνη ,  και προσπάθησαν να καταλάβουν την  οχυρωμένη ακρόπολη της   τρομοκρατώντας τους λίγους κατοίκους , που την υπεράσπιζαν , όπως  αναφέρει το χρονικό του Μορέως. 

Το κάστρο, που δόθηκε  σαν τιμάριο στην οικογένεια  του Βιλεαρδουίνου  δεν  έμεινε για πολύ στα χέρια των φράγκων. Τον επόμενο χρόνο (1206) οι Βενετοί ,  που αναζητούσαν νέους ναυτικούς  σταθμούς  για την εξυπηρέτηση του εμπορίου ,  πέτυχαν να γίνουν κύριοι της Κορώνης, << που έγινε σταθμός εφοδιασμού  απ όπου τα   πλοία  που περνούσαν , έπαιρναν ενός μηνός εφόδια – έθιμο  που διατηρήθηκε όταν η πόλη έγινε  κανονική βενετσιάνικη αποικία>>. Ο Βιλεαρδουίνος  υποχρεώθηκε λίγο αργότερα να υπογράψει ειρήνη  με τη Βενετία , τις ναυτικές δυνάμεις της  οποίας γρήγορα  κατάλαβε   πως θα είχε ανάγκη  και το 1209 επικυρώθηκε η κυριαρχία της  στην  Κορώνη ,όπως επίσης και στη Μεθώνη  και σε όλες τις παραλιακές θέσεις  της Μεσσηνίας , νότια κόλπου του Ναβαρίνου. Ετσι, όπως έγραψε ο κ.Andrews << κάτω από τη διακυβέρνηση της Βενετίας η Μεθώνη  και η Κορώνη  είχαν κοινή ιστορία  ή μάλλον απουσία ιστορίας , αφού το ενδιαφέρον της Βενετίας  ήταν να κρατάει όσο γινόταν μακρύτερα τη ιστορία από τις κτήσεις της>>. Οι Βενετοί , εκτός από την ισχυρή οχύρωση , που κατασκεύασαν στο κάστρο  της Κορώνης, οργάνωσαν τη ζωή και τη διοίκηση της πόλης , πάντοτε σύμφωνα με το συμφέρον της Βενετίας. Η πόλη απέκτησε μεγάλη ακμή και έγινε ονομαστή  για τη βιοτεχνία της  και το εξαγωγικό της εμπόριο. Η αίγλη  της σημειώνεται στα οδοιπορικά των διαφόρων  Ευρωπαίων προσκυνητών, οι οποίοι υποχρεωτικά στάθμευαν στην περιοχή είτε για ανεφοδιασμό , είτε για να επισκευάσουν τα πλοία τους. Σύμφωνα  με τις αφηγήσεις τους μέσα στο κάστρο φαίνεται πως κατοικούσαν όχι μόνο οι Βενετοί αλλά και οι έλληνες, έμποροι και βιοτέχνες. Με βάση την κοινωνική διαστρωμάτωση  διαμορφώθηκε και η οικιστική ανάπτυξη  της περιοχής , που μέχρι σήμερα προκαλεί ενδιαφέρον. Το 1532 η Κορώνη καταλήφθηκε  από τον συμμαχικό στόλο  του αυτοκράτορα Καρόλου 5^ου  , του  πάπα  και των  Ιπποτών  της  Μάλτας με  επικεφαλής τον  Γενουάτη  ναύαρχο Andrea Doria  και με τη βοήθεια των  ντόπιων κατοίκων, που ήλπιζαν στην απελευθέρωση τους. Στα 1534   οι συμμαχικές δυνάμεις εγκατέλειψαν  την Κορώνη και πήραν μαζί τους περισσότερους από 2000 κατοίκους  για να τους εγκαταστήσουν  μετά από  φοβερές περιπέτειες στη Κάτω  Ιταλία. Το 1685  ο Μοροζίνι  ανακατέλαβε την Κορώνη  και ανέπεμψε ευχαριστήρια δέηση  στην παλιά καθολική  μητρόπολη. Στη Βενετία  η είδηση προκάλεσε μεγάλους πανηγυρισμούς.

    Το 1715 η Κορώνη καταλήφθηκε  ξανά από τους Τούρκους. Και  έτσι έληξε ο άγριος ανταγωνισμός  ανάμεσα στο Σουλτάνο και τη Βενετία  για την κυριαρχία των δυο σημαντικών κάστρων  της Μεθώνης και της Κορώνης, που οι ντόπιοι τα ονόμαζαν με κοινό όνομα  ‘’Μοδονοκόρωνα’’. Στο κάστρο της Κορώνης εγκαταστάθηκαν οι τουρκικές οικογένειες , ενώ οι έλληνες κατοικούσαν έξω από τα τείχη. Η οικονομική  και κοινωνική παρακμή  που είχε αρχίσει την περίοδο της πρώτης τουρκοκρατίας  ολοκληρώθηκε κατά την δεύτερη.Το 1770  η πολιτεία γνώρισε μια ακόμη καταστροφή.  Όταν το 1776 ο Γάλλος περιηγητής  Goofier   πέρασε από την περιοχή βρήκε μια τρομοκρατημένη  πολιτεία , που προσπαθούσε να συνέλθει μετά τον  βομβαρδισμό  των Ορλώφ. Το 1828 , μετά από πολλές περιπέτειες , το  γαλλικό εκστρατευτικό σώμα  με επικεφαλής τον  γάλλο στρατηγό  Μαιζόν  απελευθέρωσε την Κορώνη , που άρχισε να γνωρίζει μια νέα οικονομική ακμή , κυρίως χάρη στην ανάπτυξη  της Κεραμοπλαστικής. Στα τέλη του 19^ου αιώνα το μεταναστευτικό ρεύμα  έπληξε την περιοχή . Η πόλη και το κάστρο ερημώθηκαν σιγά σιγά. Οι κάτοικοι  που  απέμειναν , συνέχισαν να κατοικούν έξω από το κάστρο , στο ύψωμα  πάνω από το λιμάνι και κατά μήκος της παραλίας. Η κύρια είσοδος  του βρίσκεται στη βόρεια πλευρά. Είναι  διαμορφωμένη σε μια μεγάλη τετράγωνη κατασκευή , που στην κορυφή απολήγει σε  οξυκόρυφο τόξο  στο κατώτερο τμήμα της. Στο  ανώτερο , όπου υπήρχε δωμάτιο για τη φρουρά της πύλης, σχηματίζει καμπυλότοξο.

            Την εποχή της ακμής  του κάστρου  υπήρχε πριν  από την είσοδο πρόπυλο , που διατηρήθηκε μέχρι την ελληνική επανάσταση,  με παραστάδες, δεξιά και αριστερά,  και πάνω από την είσοδο ανάγλυφο  με το Λιοντάρι του Αγίου Μάρκου. Αμέσως  μετά  ανοιγόταν μια εσωτερική αυλή , που οδηγούσε στην κεντρική είσοδο  με  τον επιβλητικό πύργο , που σώζεται μέχρι σήμερα. Ο χώρος  της αυλής καταλήφθηκε  από μικρά σπίτια του οικισμού.Στη κατασκευή του τείχους  χρησιμοποιήθηκαν  καλοδουλεμένες  πέτρες αλλά και αρχαίο οικοδομικό υλικό , που σήμερα καλύτερα  διακρίνεται  στον  μεγάλο πύργο  καθώς και στον τοίχο  δίπλα στο μοναστήρι του τιμίου  Προδρόμου. Το αρχαιότερο τμήμα του κάστρου είναι ο μεγάλος τοίχος , που σώζεται στη βορειοανατολική  πλευρά  και χρησίμευε για να χωρίζει  τα δυο πλατώματα  στα οποία αναπτύχθηκε το φρούριο. Το αρχικό  βυζάντιο  φρούριο  καταλάμβανε  το ψηλότερο σημείο ,  εκεί που σήμερα βρίσκεται το γυναικείο μοναστήρι . Στα ανατολικά του απλώνεται  μια μεγάλη χαμηλότερη έκταση  η οποία οχυρώθηκε  όταν οι Βενετοί  κατέλαβαν την Κορώνη το 1209. Δημιουργήθηκε τότε μια δεύτερη εξωτερική αυλή , τετραπλάσια  σε έκταση  από την προηγούμενη  που περιβαλλόταν  με πύργους και πολεμίστρες. Στην  ανατολική άκρη οι Τούρκοι  προσέθεσαν τον 16 ου  αιώνα  τις απαραίτητες οχυρώσεις  για τα πυροβολαρχία.  Μια  θολωτή είσοδος   οδηγεί στο εσωτερικό του   δεύτερου  οχυρωματικού  περιβόλου. Κατά μήκος της πλευράς προς το λιμάνι και τον  Μεσσηνιακό κόλπο  το τείχος υψώνεται κάθετα  και μόνο στη βορειοανατολική άκρη  κάμπτεται και σχηματίζει δυο στρογγυλούς  μεγάλους πύργους πάνω στην απόκρημνη  ακτή. Το τμήμα αυτό σύμφωνα με  τον Κ. Αndrews  αποτελεί  το καλύτερο παράδειγμα πλαστικότητας  της βενετσιάνικης φρουριακής  αρχιτεκτονικής  στην Ελλάδα.

  Σήμερα ,βέβαια , μεγάλο τμήμα δεν σώζεται  γιατί εδώ συγκεντρώθηκε  η προσπάθεια των κατοίκων  για την απόσπαση χώματος , κατάλληλου για την κεραμοποιία  της περιοχής , με αποτέλεσμα  μεγάλο τμήμα να καταπέσει  ενώ η θάλασσα και ο αέρας  συμπλήρωσαν το έργο της ανθρώπινης καταστροφής. Στην  ανατολική πλευρά το τοίχος  ενισχυόταν από μια δεύτερη  αμυντική γραμμή ,  που ανατινάχθηκε από το Μοροζίνι  το 1685 και έτσι επιτεύχθηκε  η παράδοση του κάστρου. Δυο μεγάλοι στρογγυλοί πύργοι  υπήρχαν στις δυο άκρες , από τους οποίους ο βορειότερος ανατινάχτηκε το 1944 από τους Γερμανούς, που τον χρησιμοποιούσαν σαν αποθήκη πυρομαχικών. Σ την  πλευρά αυτή του φρουρίου  συγκεντρώθηκε επίσης η προσοχή των τούρκων , όταν το κατέλαβαν και έκαναν επισκευαστικές εργασίες και προσθήκες. Στο  υψηλότερο σημείο  μέσα στο  τείχος  βρίσκεται το παλαιοημερολογίτικο  μοναστήρι  του τιμίου Προδρόμου .Στη δυτικότερη άκρη  διατηρείται το  << νέο οχυρό>> που αρχικά έχτισαν  οι Βενετοί το 1463  και το οποίο καταστράφηκε  και ξαναχτίστηκε μετά το 1685. Στο εσωτερικό περίβολο διατηρείται επίσης  ένας μεγάλος οκταγωνικός πύργος  που χτίστηκε από τους τούρκους. Σε χαλκογραφίες   του  17 ου  και 18 ου αιώνα  το κάστρο έχει απεικονιστεί  με όλη τη  μεγαλοπρέπεια του.

 Ανάμεσα στα ερείπια  βρίσκεται και η βυζαντινή  εκκλησία της Αγίας Σοφίας. Κτισμένη τον  12 ο αιώνα. Η πολυτάραχη  ιστορία του κάστρου της Κορώνης  αντανακλάται  στους πολλούς θρύλους  και παραδόσεις που συνδέθηκαν  μαζί του και αντικατοπτρίζουν   πολλές φορές  αληθινά γεγονότα. Η παλιά βενετσιάνικη εκκλησία  του Σαν Ρόκο , σήμερα Άγιος  Χαράλαμπος, συνδέθηκε  με τη σωτηρία της πολιτείας  κατά το λοιμό του 1689.Η Εκκλησία της Ελεήστριας , στην άκρη του γκρεμνού, χτίστηκε μετά από θαύμα , όταν  ο βράχος άνοιξε από σεισμό και βρέθηκε  ένα μικρό άγαλμα της παναγίας. Σήμερα, μέσα στο κάστρο δεν κατοικούν παρά ένα δυο οικογένειες  σε σπίτια που έχουν ξαναχτισθεί  ή συντηρηθεί. Στα φοβερά τείχη που φυτρώνουν  αγριόχορτα και φραγκοσυκιές. Στα πόδια του απλώνεται η μικρή πολιτεία  με τα μονώροφα  και διώροφα σπίτια της, εξαίρετα δείγματα της λαϊκής  αρχιτεκτονικής. Τα πορτοπαράθυρα και οι τοίχοι τους  είναι βαμμένα με έντονα χρώματα  που έρχονται σε αντίθεση  με την εικόνα του κάστρου , ιδιαίτερα τις ώρες του μεσημεριού  που το φώς του ήλιου  γίνεται εκτυφλωτικό. Ψηλά από το πάτωμα του κάστρου  μπορεί να χαρεί κανείς  την ομορφιά του Μεσσηνιακού κόλπου   με τις κορφές  των βουνών  του Ταϋγέτου να αναφαίνονται στο βάθος. Αντικρίζοντας το  από τη θάλασσα , έχει κανείς την εντύπωση  πως μοιάζει  με παλιά φρεγάτα  που αργοπλέει.